Διδακτορικό στην Ελλάδα

Προσπαθήσαμε να βρούμε και να παρουσιάσουμε στοιχεία σχετικά με τους υποψήφιους διδάκτορες στην Ελλάδα αλλά δεν βρήκαμε κάτι που να μπορούμε να μεταφέρουμε με ασφάλεια. Σύμφωνα πάντως με άρθρο του Α. Λακασά στην εφημερίδα "Καθημερινή" (13/03/09): "1,747 διδακτορικά απονεμήθηκαν το 2007 από ελληνικά πανεπιστήμια, σημειώνοντας αύξηση 12,3% σε σύγκριση με το 2006. Οι κάτοχοι διδακτορικών αποτελούν μία ακόμη ομάδα που διεκδικεί, μαζί με τους συμβασιούχους, μία θέση πανεπιστημιακού κάθε χρόνο...19% αύξηση σε ένα χρόνο όσων πραγματοποιούν διδακτορικό. Το 2007 ήταν 31,712 και το 2008 37,710"
"http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_15/03/2009_307679

Παρακάτω, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε με πολύ σύντομο τρόπο, κάποια βασικά ερωτήματα που έχει κάποιος/α που σκέφτεται να ξεκινήσει διδακτορική έρευνα στην Ελλάδα. 

Τι είναι το Διδακτορικό; Το Διδακτορικό (PhD) είναι ένας μεταπτυχιακός τίτλος που ανήκει στον τρίτο κύκλο σπουδών. Πρόκειται για μια έρευνα σχετικά με ένα εξειδικευμένο αντικείμενο μελέτης. Είτε πρόκειται για αποτέλεσμα πρωτότυπης, πρωτογενούς έρευνας, είτε για πρωτότυπη, αναλυτική βιβλιογραφική ανασκόπηση, πρέπει να είναι ξεκάθαρη η συμβολή του διδακτορικού στον τομέα της επιστήμης στην οποία γίνεται. Με άλλα λόγια, τι το διαφορετικό έχει να προσθέσει, ποια η συμβολή του, στην παγκόσμια ακαδημαϊκή συζήτηση γύρω από το υπό διερεύνηση θέμα.
Διάρκεια: Το λιγότερο που μπορεί να διαρκέσει είναι τρία χρόνια αν και η πλειοψηφία καταφέρνει να το τελειώσει αρκετά αργότερα από την τριετία. 
Χρειάζεται να έχω μεταπτυχιακό; Από το 2009 και έπειτα, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει κάποιος/α τη διδακτορική διατριβή, να είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών.
Απαιτούμενα Προσόντα: Πέρα από την κατοχή μεταπτυχιακού τίτλου, το κάθε τμήμα έχει τον δικό του κανονισμό για τους διδακτορικούς ερευνητές όπου καθορίζονται τα ελάχιστα προσόντα. Συνήθως, βαθμός πρώτου πτυχίου πάνω από 7 και γενικότερα, καλή ακαδημαϊκή απόδοση, είναι τα ελάχιστα απαιτούμενα. Επίσης, απαραίτητη κρίνεται η γνώση τουλάχιστον μιας ξένης γλώσσας.
Παρακολουθώ μαθήματα; Το κάθε τμήμα έχει τον δικό του κανονισμό. Ωστόσο, το σύνηθες είναι να μην παρακολουθείς μαθήματα αλλά αντίθετα να βοηθάς στον συντονισμό και την διδασκαλία κάποιων μαθημάτων. 
Πληρώνω; Όχι.
Πληρώνομαι; Όχι. Οι επικουρικές εργασίες που προσφέρεις στο πανεπιστήμιο είναι στο πλαίσιο των υποχρεώσεων σου. Αυτές ποικίλλουν ανάλογα με τη συνεννόηση που θα έχεις με την επιβλέπουσα ή τον επιβλέπων καθηγητή. Ωστόσο, πολλές είναι οι περιπτώσεις -ειδικά σε πολυτεχνικές σχολές- που ο διδακτορικός ερευνητής πληρώνεται μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων που έχει εξασφαλίσει ο επιβλέπων καθηγητής και σχετίζονται με την έρευνα.
Τι είναι ο επιβλέπων; Ο επιβλέπων καθηγητής ή η επιβλέπουσα καθηγήτρια (supervisor), είναι το άτομο που είναι επιστημονικά υπεύθυνο για την διδακτορική σου έρευνα. Είναι το άτομο με το οποίο συνεργάζεσαι πιο πολύ -έως αποκλειστικά- και αναλαμβάνει να σε καθοδηγεί και να σε συμβουλεύει καθ όλη την διάρκεια των σπουδών σου. Πρέπει να βρίσκεται τουλάχιστον στη βαθμίδα του επίκουρου και σε συνδυασμό με τα άλλα δύο μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, συντονίζουν την πορεία της έρευνας σου. Είναι υπερβολικά σημαντικό να μπορείς να συνεννοηθείς και να υπάρχει σωστή "χημεία" μεταξύ της/του supervisor και  εσένα.
Μπορώ να δουλεύω ταυτόχρονα; Κάποια πανεπιστήμια το απαγορεύουν γραπτώς στον κανονισμό λειτουργίας τους. Σε κάθε περίπτωση όμως, γίνεται συνεννόηση με την τριμελής συμβουλευτική επιτροπή. Πάντως, πρέπει να ξέρεις ότι το διδακτορικό απαιτεί πολλές ώρες ενασχόλησης και αποτελεί από μόνο του μια επίπονη εργασία.
Πώς γίνεται κάποιος/α δεκτός/ή; Και εδώ, εξαρτάται από τον κανονισμό λειτουργίας. Κάποια πανεπιστήμια βγάζουν τα ερευνητικά θέματα που τους ενδιαφέρουν και γίνονται αιτήσεις, αυστηρά πάνω σε αυτά τα θέματα. Στη συνέχεια επιλέγονται κάποια άτομα τα οποία εξετάζονται σε συνέντευξη. Σε άλλες περιπτώσεις, προσεγγίζεις (μέσω κάποιου συνεδρίου ή μέσω email) τον καθηγητή ή την καθηγήτρια που ασχολείται με το θέμα που θέλεις να ερευνήσεις και συζητάς το ενδεχόμενο ερευνητικής συνεργασίας στο πλαίσιο ενός διδακτορικού.
Πότε γίνονται αιτήσεις; Εάν είναι σε μορφή προκήρυξης, τότε διευκρινίζεται από την κάθε προκήρυξη. Το κάθε τμήμα έχει τις δικές του προθεσμίες αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι να επικυρωθεί από τη γενική συνέλευση του τμήματος η έναρξη της διδακτορικής έρευνας. [Το κάθε τμήμα συνεδριάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε 3 μήνες) για διάφορα θέματα πραγματοποιώντας γενική συνέλευση]. 
Ποια τα απαραίτητα δικαιολογητικά; Ο κανονισμός λειτουργίας τα ορίζει. Πάντως, σε κάθε περίπτωση απαιτούνται αντίγραφα των πτυχίων, πιθανών δημοσιεύσεων, 2 συστατικές επιστολές και μια "διδακτορική πρόταση έρευνας". Η διδακτορική πρόταση έρευνας, είναι ένα κείμενο, που παρουσιάζει συνοπτικά το θέμα του διδακτορικού (ο τίτλος μπορεί να αλλάξει στην πορεία), μεθοδολογικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν καθώς και σύντομη βιβλιογραφική ανασκόπηση. Σε μερικές περιπτώσεις, αρκούν 4-5 σελίδες αλλά υπάρχουν τμήματα που ζητούν κείμενο 40 σελίδων. Σκοπός της πρότασης, είναι να αποδείξει ότι το άτομο που θέλει να ξεκινήσει διδακτορικό, ξέρει το θέμα καλά, έχει ήδη ερευνήσει την διεθνή βιβλιογραφία, έχει διατυπωμένο το ερώτημα που θέλει να διερευνήσει και ξέρει τους τρόπους με τους οποίους θα βρει απάντηση σε αυτό  που ψάχνει. Συμβουλή! Ετοίμασε την πρόταση σου, ακόμα και αν δεν έχεις βρει πανεπιστήμιο που θα τη φιλοξενήσει. Έτσι, θα είσαι έτοιμος/η όταν έρθει η ώρα και θα δείξεις στον πιθανό supervisorότι πραγματικά ξέρεις τι θέλεις και ότι το θέλεις πολύ. Επιπλέον, η πρόταση θα σε βοηθήσει να ξεκαθαρίσεις κάποια πράγματα που ίσως να έχεις μπερδεμένα σχετικά με το θέμα σου και θα σου θυμίσει πόσο ωραίο είναι να κάνεις έρευνα και τον λόγο που θέλεις να ξεκινήσεις διδακτορικό. Στην ενότητα "χρήσιμα" θα βρεις ενδεικτικά παραδείγματα από κανονισμούς λειτουργίας τμημάτων για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. 
Μορφή Διδακτορικού: Ποικίλλει από τμήμα σε τμήμα αλλά και σπουδαίο ρόλο έχει και η/ο supervisor. Για να πάρεις μια ιδέα και να δεις κάποια διδακτορικά ολοκληρωμένα, μπορείς να επισκεφτείς κάποια βιβλιοθήκη πανεπιστημίου ή να μελετήσεις μερικά online, μέσω του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης  εδώ.
Συγγραφή Διδακτορικού: Ρίξε μια ματιά στην ειδική ενότητα εδώ.